Bordeaux we Francji, Rioja w Hiszpanii, Veneto we Włoszech, Napa Valley w USA, Mendoza w Argentynie, Valle de Maipo w Chile, Central Otago w Nowej Zelandii, itd., każdy z tych regionów winiarskich jest inny, ma wyjątkowe położenie, klimat, gleby, nasłonecznienie, opady, jest położony na nizinie, w dolinach lub na zboczach gór.
Terroir (franc.: terroir = okolica, siedlisko) żadne dwie winnice nie mają tego samego terroir!. W każdym powstają inne wina, które odzwierciedlają właściwości miejsca skąd pochodzą.
We Francji wino to nie tylko napój, lecz znacznie więcej – ważny element kultury i historii. Nierozerwalnie wiąże się z trudnym do przetłumaczenia na język polski określeniem terroir – który wiąże się z ziemią (la terre), ale zawiera w sobie wieloznaczność: przywodzi na myśl określony klimat i warunki glebowe, ukształtowanie terenu, na którym uprawiana jest winorośl, kojarzy się z lokalnością, wiatrem i słońcem. Podróż po regionach winiarskich Francji może być realną podróżą w przestrzeni – z całą pewnością będzie jednak podróżą ku odkrywaniu wyjątkowego smaku. Nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, byśmy nawet nie ruszając się z domu, próbowali najlepszych win z poszczególnych zakątków Francji. Ich smak sprawi, że w wyobraźni przeniesiemy się do eleganckich knajpek Bordeaux i zamków nad Loarą, ujrzymy przed oczami majestatyczne stoki w dolinie Rodanu i otoczone winoroślą klasztory cystersów.
Bordeaux to jeden z najbardziej znanych regionów winiarskich na świecie, gdzie produkuje się wina wysokiej jakości. Wokół miasta Bordeaux rozpościera się aż 100 000 hektarów winnic, położonych dosłownie „au bord de l’eau” – nad wodą. Przez region przepływają dwie duże rzeki – Garonne i Dordogne, które na północy łączą się w jedną – Żyrondę. Dostępność wody w połączeniu z umiarkowanym klimatem, odpowiednim nasłonecznieniem sprawiły, że panują tu doskonałe warunki do uprawy winorośli. Bordeaux słynie przede wszystkim z win czerwonych: lokalną gwiazdą są wina ze szczepu Cabernet Sauvignon, które pozwalają na uzyskanie ciemnej barwy, aromatycznego zapachu ciemnej porzeczki i cedru. Ze względu na wyraźne taniny niezbędne jest dłuższe leżakowanie. W regionie uprawiane są także inne odmiany winorośli: Merlot, Cabernet Franc, Petit Verdot czy wykorzystywane do produkcji win białych Sémillon i Sauvignon.
Bordeaux to portowe miasto, które przez wielu uważane jest za “światową stolicę wina”. Warto zwiedzić jego zabytkową starówkę, a po zwiedzaniu posilić się entrecôte a la bordelaise – antrykot w sosie serwowanym z czerwonego wina. Także położone nieopodal Bordeaux St. Emilion obfituje w atrakcje – znajdziemy tu nie tylko doskonałe trunki, ale i monolityczny Kościół i ruiny wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Wśród doskonałych win z Bordeaux ogromną sławą cieszą się wina z apelacji Médoc, które zaliczane są do najbardziej prestiżowych na świecie – są to przede wszystkim wina wytwarzane ze starannie kontrolowanych szczepów Cabernet Sauvignon – wśród nich słynne Châteaux. Najlepsi producenci win z Médoc uwzględniani są liście Grands Crus. Dbałość o jakość produktów z tego regionu obejmuje nawet etykietki – od 1945 roku były one projektowane przez najwybitniejszych artystów, takich jak Salvador Dali, Pablo Picasso czy Jeff Koons.
Co roku we wrześniu, odbywa się w okolicy Marathon du Médoc – maraton połączony z festiwalem gastronomicznym, podczas którego można spróbować 22 wyśmienite gatunki wina i liczne przekąski takie jak lokalne sery, ostrygi czy steki.
Burgundia to bez wątpienia jeden z najbardziej prestiżowych regionów winiarskich na świecie. To właśnie tu, na słonecznych stokach Côte d’Or, znajdują się szczepy winorośli, z których produkowane są wina należące do najdroższych we Francji i na całym świecie – na przykład butelki ze słynnego Domaine de la Romanée–Conti, których średnia cena przekracza 10 tysięcy dolarów. Nigdzie indziej nie ma również tak skomplikowanego i wymyślnego systemu klasyfikacji win jak w Burgundii. Region słynie przede wszystkim ze znakomitego lokalnego Chardonnay – białego wina o wyraźnej kwasowości, które rozpoznawalne jest na całym świecie i Pinot Noir – bardzo delikatnego czerwonego wina z ledwo wyczuwalnymi taninami.
Sercem Burgudnii jest Dijon – miasto stu dzwonnic, słynące z pikantnej musztardy, wyjątkowego aperitif w postaci Crème de cassis (likieru porzeczkowego) i właśnie wyjątkowego, białego wytrawnego wina. Przebywając w Burgundii, koneserzy wina bez wątpienia powinni zwiedzić Clos de Vougeaut – jedną z najbardziej znanych winnic na świecie z piwniczkami z XII wieku.
Niewielki region winiarski znajdujący się między Burgundią i Alpami Szwajcarskimi. Winnice rozciągają się tu na zwartym górzystym terenie obejmującym obszar 1400 hektarów. Swoje wina oferuje tu około 200 lokalnych producentów. Warto zwrócić szczególną uwagę na Vin Jaune – nietuzinkowe żółte wino, które produkowane jest ze zbieranych w październiku i listopadzie winogron szczepu Savagnin, by później leżakować przez 6-10 lat. W winie tym wyczuwalne są nuty orzechów, śliwek i imbiru. Doskonale smakuje z poulet de Brasse – wyśmienitym kurczakiem z sosem śmietanowo-smardzowym.
Szampania, najbardziej wysunięty na północ region winiarski Francji, słynie oczywiście z kojarzącego się ze smakiem luksusu szampana – najbardziej szlachetnego wina musującego. Bąbelki tego wyjątkowego trunku najpierw doceniły londyńskie wyższe sfery. Dopiero później moda na szampana zapanowała na dworze Ludwika XV, słynącego z zamiłowania do niewyobrażalnego zbytku. I dzisiaj szampany stanowią obowiązkowy element wszelkiego rodzaju balów, przyjęć i uroczystości. Najszlachetniejsze szampany produkowane są z białego szczepu Chardonnay, to wino występuje jednak w ogromnej ilości gatunków: zarówno młodych, jak i dojrzałych, o nutach kwiatowych i owocowych, różnym stopniu kwasowości.
Sercem Szampanii jest miasto Reims słynące z XIII-wiecznej wieży z witrażami zaprojektowanymi przez Marca Chagalla, z której rozciąga się malownicza panorama. Przybywając do Reims warto zwiedzić chociażby klimatyczne piwnice domu Pommery, gdzie w ciągnących się kilometrami podziemiach kurzy się 20 milionów butelek szampana. Wyjątkowy trunek na tyle określił charakter Reims i stał się jego symbolem, że w centrum miasta znajdziemy Avenue du Champagne i instalację z gigantycznym korkiem do szampana na rondzie.
Region rozciągający się od Lyonu po Avignon, drugi co do wielkości (po Bordeaux) pod względem ilości produkowanego wina. Uprawy winorośli usytuowane są wzdłuż doliny rzeki Rodan. Widoczny jest tu podział na dwie strefy: północną – kontynentalną, dla której charakterystyczne są szczepy Syrah (czerwone) i Viognier (białe) oraz południową w strefie klimatu śródziemnomorskiego, gdzie uprawiane są czerwone szczepy: Grenache, Cinsault, Mourvedre oraz białe Clairette.
To region obejmujący obszar Akwitanii i Środkowych Pirenejów, zróżnicowany pod względem geograficznym, co przekłada się na wielość uprawianych szczepów i różnorodność poszczególnych apelacji. Ich wspólną cechą jest wpływ silnego oddziaływania Atlantyku na klimat. To właśnie stąd, z wioski Sarragachies, pochodzą najstarsze uprawy winorośli we Francji, które traktowane są jako zabytek. Region słynie przede wszystkim z czerwonych win ze szczepu Malbec, które są tak cuemne, że bywają nazywane “czarnymi winami”.
Dolina Loary słynie z upraw winorośli ciągnących się przez ponad tysiąc kilometrów wzdłuż brzegów rzeki i jej dopływów. W okolicach miejscowości Anjou i Touraine. Wytwarzane wino bywa przechowywane w niezwykłych piwnicach wybudowanych w jaskiniach, które znajdują się na terenie dawnych kamieniołomów. Tu największe znaczenie w produkcji mają lekkie i orzeźwiające wina białe, które dojrzewają wraz z osadem, takie jak Savenniers. W okolicach uprawia się także winorośle ze szczepów takich jak Cabernet Franc czy Sauvignion. Osoby poszukujące oryginalnych smaków powinny spróbować także lokalnego “wina szarego” stworzonego z mieszaniny win białych i czerwonych. Doskonale smakuje z przystawkami takimi jak rilletes czy ser kozi.
Langwedocja to rozległy region rozciągający się od Morza Śródziemnego po Pireneje, który słynie ze swojego śródziemnomorskiego, ciepłego klimatu. Dominują tu południowe szczepy winne, chociaż obszar jest bardzo zróżnicowany – znajdziemy tu zarówno piaszczyste plaże, jak i skaliste góry, co przekłada się na różnorodność gatunków. W Langwedocji warto spróbować zarówno pełnych szczepów czerwonych, jak i lżejszych win różowych i białych. Specjalnością regionu są jednak wina naturalnie słodkie – takie jak Banyuls, Maury czy Muscat – w których zachowała się odrobina cukru gronowego.
Położona tuż przy granicy z NIemcami Alzacja to region słynący z malowniczych wiosek, tradycyjnych drewnianych domków i usytuowanych na tarasach winnic. Na lewym brzegu Renu panuje chłodniejszy, kontynentalny klimat, lecz uprawy są chronione od gorszych warunków pogodowych dzięki sąsiedztwu gór – Wogezów. Te warunki sprawiły, że Alzacja słynie z win o wysokiej kwasowości, często aromatycznych, wytrawnych i półwytrawnych. Do najbardziej znanych odmian należą Riesling, Gewürztraminer, Pinot Gris (Tokay) czy Muscat.
Prowansja kojarzy się z uprawami lawendy, latem i słońcem. Wina z Prowansji kojarzą się przede wszystkim beztroskim wakacyjnym wypoczynkiem. Tradycje winiarskie na tym regionie są bardzo dawne – sięgają czasów rzymskich. Uprawie winorośli sprzyja korzystny klimat, długie upalne lata i krótkie zimy. Obecnie w Prowansji produkuje się przede wszystkim lekkie, orzeźwiające wina różowe – które najczęściej są dość przystępne cenowo. Warto zwrócić uwagę także na wysokiej jakości wina czerwone z regionu, w których łączy się szczepy Cabernet Sauvignon i Syrah.
Regiony winiarskie Włoch
Włochy, pod względem ilości wyprodukowanego wina, przodujący kraj na świecie, przed Francją i Hiszpanią. Dawniej, z powodu ograniczeń dewizowych, pijaliśmy tam głównie tańsze gatunki Chianti i Valpolicella. Chociaż i dzisiaj pod cudownym włoskim niebem smakują nam znakomicie. Po powrocie do kraju zdecydowanie gorzej. Wśród wielkich win niewątpliwie wszyscy wymienimy Barolo i Barbaresco, no może Brunello. Owszem większość z nas słyszała o Est! Est! Est! di Montefiascone z Lacjum, Lacryma Christi del Vesuvio z Kampanii, wzmacnianych sycylijskich Marsala czy supertoskanach.
Jednak Włochy to kraj ogromnych możliwości i ogromnych niespodzianek. Produkuje się tu wina w zadziwiająco wielu odmianach i bardzo zróżnicowanej jakości. Wiele z nich nigdy nie poznamy. Ci, którzy kochają piękno Włoch, w każdym zakątku mogą odkryć interesujące, nieznane wino, o którym po powrocie do domu będą opowiadali, że było to najlepsze wino, jakie pili w życiu. Ale to są uroki niesprawdzalnych doświadczeń.
Włosi i nie tylko, pozazdrościli Francuzom ich systemu klasyfikacji win. Niestety, nie ułatwia to klientom poruszania się po półkach z winami. Miło jest za to mieszkańcom tych winiarskich miejscowości i obszarów winiarskich, o których, prawdopodobnie nikt z nas by w życiu nie usłyszał.
Region dolin i wzgórz , gdzie prawie nie istnieją równiny, a ośnieżone wzgórza Maiella i Gran Sasso wznoszą się prawie do 3000 m. n.p.m. Klimat jest tutaj zawsze wietrzny z dużymi różnicami temperatur między dniem a nocą i między latem a zimą. Są to idealne warunki dla rozwoju winnic. W tym niewielkim regionie jest ponad 50.000 firm winiarskich, które przykładają wagę przede wszystkim do jakości produkowanych przez siebie win a nie do ich ilości. Etruskowie założyli tutaj pierwsze winnice już w VII wieku p.n.e. W Abruzzo dominują dwa szczepy Montepulciano i Trebbiano znane na całym świecie. Warto wspomnieć o robiącej niesamowitą karierę auochtonicznej białej winorośli Pecorino i Passerina. Liczne eksperymenty z nowymi szczepami przynoszą dobre efekty, dając ogromne możliwości do dalszego rozwoju. Abruzzo posiada 1 strefę produkcji wina klasy DOCG: Montepulciano d’Abruzzo Coline Teramane i 3 strefy dla win DOC.
Rejon południowych Włoch, bardzo bogaty w wodę, stwarza idealne warunki dla rozwoju winorośli. Pierwsze winnice zostały najprawdopodobniej założone już przez Greków, a rozszerzone przez Rzymian. Nad wyraz łagodny klimat pozwala uzyskać wysoką jakość i różnorodność produkowanych win. Campania słynie z doskonałych win białych takich jak: Fiano di Avelino, Greco di Tufo i najrozmaitszych wersji czerwonego Aglianico. Szczepy pochodzące z tego regionu to między innymi białe: Fiano, Greco, Coda di Volpe, Falanghina, Asprinio, Malvasia, Trebbiano oraz czerwone Aglianico, Piedirosso, Barbera i Sangiovese. Również i w tym rejonie dbałość o tradycję podczas produkcji wina jest gwarancją bardzo wysokiej jakości. Podobnie jak całe południowe tereny Włoch Campania ma ogromne możliwości dalszego rozwoju. Campania posiada 3 strefy produkcji win klasy DOCG: Taurasi, Fiano di Adelino i Greco di Tufo oraz 17 stref dla win DOC.
Emilia-Romania wraz ze swoją stolicą w Bolonii (nazywana „la grassa” czyli „tłusta”) oraz miastem Modena uważana jest za jeden z najbogatszych regionów Włoch pod względem tradycji gastronomicznych i winiarskich. To tutaj kończy się kontynentalna część Włoch przechodząc w półwysep. Region słynie z kulinarnych doskonałości: szynki parmeńskiej Prosciutto da Parma, sera Parmigiano Regiano, octu balsamicznego Aceto Balsamico di Modena, bolońskiej Mortadelli i kultowych potraw, takich jak: Ragu alla Bolognese czy Fritto Misto di Pesce oraz oczywiście z wina. To kraina o wielowiekowej historii, znana ze średniowiecznych miast oraz uczelni w Bolonii – najstarszego uniwersytetu w zachodnim świecie, założonego w 1088 roku. Etruskowie, Celtowie i Rzymianie zamieszkujący te tereny wnieśli swój wkład również w rozwój tutejszego winiarstwa. Najbardziej znane szczepy to: Albana, Trebbiano, Romaniolo, Pignoletto, Bambino Bianco, Lambrusco, Sangiovese.
Region położony na północnym wschodzie Włoch. Choć jest jednym z mniejszych, to warto pamiętać, że ludność z Eneti zaczęła tutaj uprawiać winorośl już w XIII wieku p.n.e. Większość winnic ulokowana jest na południu, z dala od gór gdzie klimat jest bardzo surowy. Przeważają tu szczepy międzynarodowe, takie jak : Chardonnay, Pinot Grigio, Pinot Bianco, Sauvignon, Traminer, ale również lokalne jak: Manzoni Bianco, Malvasia Istriana, Ribolla Gialla, Picolit, Tocai Friuliano i Verduzzo Friulano. Region słynie z produkcji białych win, uważanych za jedne z najlepszych we Włoszech, choć nie brak tutaj wysokiej jakości win czerwonych: Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot czy też endemicznego Refosco dal Peduncolo Rosso. Friuli posiada 1 strefę klasy DOCG dla win Ramandolo oraz 10 dla win klasy DOC.
Centrum gospodarczo-ekonomiczne Włoch. Międzynarodowe kontakty wywierają wielki wpływ na produkcję i życie w tym regionie. Branżę winiarską wyróżnia tutaj bardzo wysoka jakość i doskonała organizacja produkcji. Najsławniejszym regionem jest Franciacorta, z którego pochodzą najwyższej jakości wina musujące sygnowane nazwą Franciacorta, do produkcji których używa się gron: Chardonnay, Pinot Nero i Pinot Bianco. Warto wiedzieć, że na świecie istnieją zaledwie dwa uregulowane prawem regiony, w których produkowane metodą klasyczną wina musujące noszą ich nazwę. Są to Champagne i Franciacorta. Klasa tych win jest niebywale wysoka, a jednocześnie porównywalna. Dwa pozostałe ważne regiony to Valtelina, gdzie króluje szczep Chiavennasca będący lokalną odmianą piemonckiego Nebbiolo oraz Oltrepo Pavese ze szczepami Barbera, Bonarda, Pinot Nero, Uva Rara i Croatina. Lombardia posiada 3 strefy skąd pochodzą wina najwyższej klasy DOCG: Franciacorta, Valtelina Surperiore i Sfursat di Valtelina oraz 15 stref dla win klasy DOC.
To przede wszystkim 180 km przyjaznego wybrzeża, ale również region, z którego pochodzi wiele wspaniałych win. Świeży klimat i górzysty teren sprzyjają uprawie winorośli. Słynny włoski pisarz Andrea Bacci wychwalał już w XV wieku zalety win z tego regionu, ale produkcją wina zajmowano się w nim o wiele wcześniej. W ostatnich latach zmieniono filozofię produkcji win i do sprawdzonych własnych szczepów takich jak Montepulciano, Sangiovese, Vernaccia Nera, Serrapetrona, Verdicchio dołączono szczepy z innych regionów, które wspaniale odnalazły się w tym klimacie. Warto wspomnieć o wielkim wkładzie pracy entuzjastów winiarstwa, takich jak Guido Griffoni w przywrócenie do życia i pokazanie nieprawdopodobnych walorów zapomnianych lokalnych białych szczepów takich jak Pecorino i Passerina. „Dla nas odkrycie i poznanie Pecorino było czystą przyjemnością.” Najbardziej znanym winem z Marche nie tylko na rynku włoskim, ale i międzynarodowym jest Verdicchio dei Castelli di Jesi. Marche posiada 12 stref dla win klasy DOC.
Nazywany „perłą winiarstwa włoskiego”, jedynie w Toskanii ma godnego siebie rywala. Niekończące się wzgórza, pokryte winnymi kobiercami uświadamiają nam znaczenie tego miejsca. Króluje tu czerwone grono Nebbiolo, z którego powstają sławne, wielkie wina Barolo i Barbaresco. Barbera to drugi szczep, na którym szczególnie w ostatnich latach skupia się uwaga wielu znanych producentów chcących pokazać, że również wino zrobione z tego grona może być wielkie. Choć dominują tu wina czerwone, by wspomnieć jeszcze o Dolcetto, Grignolino i samym Nebbiolo, to warto pamiętać też o słynnym białym Gavi z gron Cortese i o Roero Arneis. Biały szczep Moscato używany jest do masowej produkcji słodkich win musujących, jak również do lekko perlącego się ekskluzywnego Moscato d’Asti DOCG. Piemont posiada 7 stref produkcji win klasy DOCG: Asti i Moscato d’Asti, Brachetto d’Acqui, Barbaresco, Barolo, Gattinara, Gavi lub Cortese di Gavi, Ghemme, oraz 45 stref dla win DOC.
Charakterystyczne położenie Puglii wpłynęło na rozwój tego regionu. Z jednej strony otwarta na obce cywilizacje i wymianę kulturalną , z drugiej narażona była na napaści i podboje z zewnątrz. Pierwszymi, którzy rozpoczęli tu uprawę winorośli byli Fenicjanie, a ich dzieło kontynuowali i udoskonalili Rzymianie. Kraina ta w odróżnieniu od innych południowych regionów nie jest terenem górzystym, lecz pokrytym dolinami i nizinami. Charakterystyczną dla tego regionu jest bardzo niska ilość opadów. Szczepy dominujące to : Primitivo, Negroamaro, Malvasia Nera, Aleatico, Bombino Bianco, Bombino Nero. Spotkamy tu też Montepulciano, Aglianico, jak i szczepy międzynarodowe. Puglia posiada 8 stref dla win klasy DOC.
Sardegna (Sardynia, znana również jako Sardegna)
Położona 150 mil od zachodniego wybrzeża Włoch, jest jednym z najbardziej różnorodnych i eklektycznych regionów winiarskich we Włoszech. Biorąc pod uwagę jego położenie na Morzu Śródziemnym, Sardynia pochłonęła wpływy winiarskie – zarówno pod względem technik winiarskich, jak i rodzajów uprawianych winogron – z Francji i Hiszpanii, jak Włochy. Sardynia – Jest to obszar, który wydaje się być stworzony dla winorośli: skaliste faliste podłoże, bogata w słońce i wiatr, z pobliskim morzem, które łagodzi ciepło i zimno. Sardynia znana jest z winnic o światowej klasie znane, jak Cannonau, Vermentino, Carignano. Inne są mniej znane: jak Monica, Bovale, Nasco, Girò, Nuragus. Uprawiane tam odmiany winogron to – Girò, Malvasia, Monica, Moscato, Nasco oraz Nuragus – mają w swoim oznaczeniu nazwę Cagliari. Ze względu na górzysty i trudny teren Sardynia ma najniższą produkcję wina na hektar dowolnego włoskiego regionu winnego. Co więcej, wyspa ma dużą liczbę stref DOC i IGT, co czasem sprawia, że przeciętny konsument wina nie rozumie, gdzie na wyspie produkowane jest wino. Sardynia specjalizuje się głównie w odmianach winogron francuskich i hiszpańskich, takich jak Grenache, Carignan, Cabernet Sauvignon i Bobal. Ponadto wyspa znana jest z popularnego śródziemnomorskiego winogron Muscat Blanc. Prawie jedyne włoskie winogrona znalezione na Sardynii to Malvasia i Vermentino. W całej długiej i burzliwej historii Sardynia należała do wielu królestw i imperiów. Wyspa jest drugą co do wielkości wyspą na Morzu Śródziemnym, nieco mniejszą od Sycylii, ale trzykrotnie większą od Korsyki, sąsiada na północy. Począwszy od 16 wieku, Sardynia była znana jako „wyspa wina” dla wszystkich winnic tam rosnących. Jednak w XX wieku skupienie zmieniło się z jakości na ilość, a sardyńskie wino zyskało reputację taniego i bogatego w alkohol. To jednak w dużej mierze zmieniło się w ciągu ostatnich 25 lat. Niewielka grupa sardyńskich producentów wina odnawia nacisk na jakość, głównie poprzez zmniejszenie plonów i poprawę metod uprawy, zbioru i produkcji wina. Niektórzy określili to jako renesans na Sardynii.
Największa włoska wyspa położona na Morzu Śródziemnym ma niezwykle bogatą historię, będąc skrzyżowaniem wielu kultur i cywilizacji, która wywarły znaczący wpływ na produkcję wina w tym regionie. Odkrycia archeologiczne potwierdzają, iż Sycylia była jednym z pierwszych regionów włoskich, który poznał kulturę uprawiania winogron i produkcji wina. Fenicjanie, Grecy, a następnie Rzymianie kultywowali uprawę winorośli na terenach Sycylii . Śródziemnomorski, suchy i ciepły klimat od zawsze sprzyjał uprawom. Przez wiele lat produkowano tam wino prawie wyłącznie dla własnych potrzeb, ale ostatnie 10 lat to dla Sycylii okres wielkich przemian i wzrostu produkcji wina. Z jednej strony na wyspę dotarły nowe międzynarodowe szczepy, z drugiej pojawili się nowi prężni producenci pochodzący z północnej części Włoch. Przede wszystkim jednak niezwykle wzrosła jakość sycylijskich win. Różnorodność szczepów jest zdumiewająca. Spotkamy tu wszystkie międzynarodowe oraz lokalne grona czerwone takie jak: Nero d’Avola, Calabrese, Frappato, Nerello Mascalese, Nocera oraz białe: Insolia, Grecanico, Catarratto, Zibibbo. Na szczególną uwagę zasługują takie wina jak Marsala, Moscato di Siracusa, Malvasia di Lipari i Passito di Pantelleria. Spożywanie sycylijskich win staje się modne ze względu na ich naturalną biologiczną czystość oraz ze względu na ich dobroczynny wpływ na zdrowie i organizm człowieka (szczególnie win czerwonych). Sycylia posiada 19 stref produkcji win klasy DOC.
Piękno Toskanii sprawia, że pragnieniem każdego turysty jest choćby krótki pobyt w tym jednym z najpiękniejszych regionów Włoch. Centralne położenie, urokliwość krajobrazu i wspaniały klimat zachęciły najpierw Etrusków a później Rzymian do budowy potęgi tego fascynującego miejsca. Dzisiejsza Toskania to nie tylko wspaniałe dziedzictwo kulturowe, nowoczesny przemysł ale również niezwykłe osiągnięcia enologiczne. O Toskanii mówi się, że jest „ikoną włoskiego winiarstwa”. Króluje tu niepodzielnie szczep Sangiovese, z którego powstaje sławne Chianti w swych najróżnorodniejszych wcieleniach, doskonałe Brunello di Montalcino. Grono to często bywac również składnikiem Wielkich Toskanów. Warto zapamiętać, że to właśnie tutaj znajduje się graniczący z linią brzegową Morza Tyreńskiego podregion Maremma mający w sobie nieprawdopodobny potencjał dla przyszłości włoskiego winiarstwa. Już dzisiaj wina z Maremmy cieszą się zasłużonym uznaniem wśród sympatyków wina. Toskania posiada 6 stref produkcji win klasy DOCG: Brunello di Montalcino, Carmignano, Chianti, Chianti Classico, Vernacia di San Gimignano, Vino Nobile di Montepulciano oraz 34 strefy dla win DOC.
Najbardziej wysunięty na północ region Włoch, różnorodny, oparty na współistnieniu dwóch odmiennych miast:: Bolzano i Trento, które łączy siła i hart ducha oraz chęć pokonywania trudności, tak charakterystyczne dla mieszkańców górzystych terenów. Położenie winnic w Alpejskim otoczeniu, często na wysokości 1000 m n. p. m. sprawia, że powstające z nich wina obezwładniają nas swą finezyjnością, nie mając sobie równych. Białe wina to królestwo szczepów: Sauvignon, Pinot Grigio, Gewurztraminer, Muller Thurgau, Chardonnay, Riesling a czerwone to przede wszystkim: ciemno-krwiste Lagrein i Teroldego Rotaliano oraz Cabernet, Merlot i Pinot Nero. Ulubionym delikatnym czerwonym winem mieszkańców jest Schiava zwana również Vernatsch, dorównująca popularnością wodzie mineralnej. Obok dużych przedsiębiorstw istnieje tu wiele małych rodzinnych firm, które dodają błysku i finezji tutejszej produkcji wina. Trentino Alto Adige posiada 10 stref produkcji win klasy DOC.
To na pewno jeden z najważniejszych regionów produkcji wina. Liczby mówią same za siebie: 73 600 hektarów winnic i prawie 8 milionów hektolitrów produkowanego wina rocznie. Veneto to nie tylko potęga ilości, ale też i jakości. Produkuje się tu bardzo dużą gamę win, zaczynając od młodych białych, poprzez wina czerwone, musujące, prosecco oraz wina czerwone o mocnej strukturze, kończąc na passito. Najważniejsze szczepy czerwone w tym rejonie to: Merlot, Rabosso, Corvina, Rondinella, Molinara, Cabernet Franc i Sauvignon, Malbech oraz Refosco dal Pedunculo Rosso. Wśród białych dominują: Garganega, Trebbiano, Prosecco, Verduzzo, Pinot Grigio, Pinot Bianco, Chardonnay, Tocai Italico, Moscato, Malvasia, Sauvignon i Manzoni Bianco. Region ten jest również największym producentem młodego wina Novello, które swą jakością każdego roku deklasuje obecne na naszym rynku podobne w charakterze wina z innego europejskiego kraju. Veneto posiada 3 strefy produkcji win klasy DOCG: Bardolino Superiore, Recioto di Soave i Soave Superiore oraz 24 strefy dla win DOC.
Regiony winiarskie Hiszpanii
Hiszpania to kraj o największym areale upraw winorośli w Europie. Ze względu na problemy klimatyczne – głównie suszę oraz czynniki ekonomiczne, powierzchnia nasadzeń zmniejsza się tu z roku na rok. Jednak spożycie wina spada jeszcze szybciej, co utrudnia sytuację na lokalnym rynku. Producenci i eksporterzy będący pod presją zadbali o jakość ograniczając przy tym marże. Dlatego Hiszpania stała się ostatnio jednym z zachęcających dostawców win na polskim rynku, w głównej mierze biorąc pod uwagę stosunek jakości do ceny.
Śmiało możemy stwierdzić, że najbardziej popularnym hiszpańskim regionem winiarskim jest Rioja. Położona jest na północ od Madrytu niedaleko granicy z Hiszpanią. Produkowane są tam wyjątkowe wina noszące tą samą nazwę co region. Ich bazą są głównie dwa szczepy: Tempranillo i Garnacha.
Uprawy szczepu tempranillo na terenie regionu Rioja zajmują ok. 80%, więc jego udział w winach będzie największy. Oprócz tych dwóch głównych szczepów, dopuszczalne jest też używanie innych, lecz w dużo mniejszej ilości.
W przeważającej części na terenie Riojy produkowane są wina czerwone i to te właśnie są najczęściej spotykane i znane w Polsce. Wina białe stanowią niewielki udział w tym regionie, gdyż około 15% całej produkcji. Skupmy się więc na typowym czerwonym, wytrawnym winie Rioja – jakie ono jest?
Rioja Crianza jest podstawową i najbardziej popularną wersją tego wina. W smaku jest bardziej owocowa od pozostałych. Dojrzewa w beczkach przez 6 do 12 miesięcy.
Rioja Reserva jest winem dojrzałym, które spędza w beczce jeden rok, a następnie po rozlaniu do butelek dojrzewa w nich przez kolejne 2 lata zanim finalnie trafi do sprzedaży.
Rioja Gran Reserva jako najwyższa klasa, której czas dojrzewania jest najdłuższy i wynosi od 1,5 roku do 2 lat w beczce i kolejne 3 do 4 lat w butelce, zanim będziemy mogli się nią nacieszyć. Dzięki temu, wino to nabiera wyrazistego charakteru, silniejszych tanin oraz dodatkowych aromatów pochodzących z beczki (wanilii, przypraw korzennych). Posiada również największy potencjał starzenia a co za tym idzie najwyższą jakość i równie wysokie ceny.
Drugim bardzo istotnym, lecz stosunkowo małym hiszpańskim regionem winiarskim jest Rías Baixas. Znajduje się w północno-zachodniej części kraju tuż nad Oceanem Atlantyckim i niedaleko granicy z Portugalią. Jest częścią większego regionu Galicji. Słynie przede wszystkim z produkcji wysoko jakościowych win białych na bazie szczepu Albariño. Są bardzo znane i cenione w Hiszpanii, a cechują się:
Szczep Albariño uprawiany jest również w innych regionach czy krajach winiarskich np. w Portugalii, gdzie znajduje się ok 60% wszystkich jego upraw. Natomiast jedne z najlepszych win powstających na jego bazie produkowane są właśnie w Hiszpanii, szczególnie we wspomnianym regionie Rías Baixas.
Znamy już dwa hiszpańskie regiony winiarskie słynące z produkcji wina czerwonego oraz białego, pora więc na Penedès, gdzie powstaje wino musujące – Cava. Region ten znajduje się w północno-wschodniej części Hiszpanii w Katalonii przy wybrzeżu Morza Śródziemnego i granicy z Francją. Znany jest przede wszystkim z produkcji Cavy, która stała się bardzo popularna w Hiszpanii jak i całej Europie. Znajduje się tam ok. 95% jej krajowej produkcji.
Cava powstaje tą samą metodą produkcji win musujących co Szampan, a więc możemy powiedzieć, że jest jego hiszpańskim konkurentem. Sam ten fakt świadczy już o dobrej jakości tych win, a cechują się one:
Do produkcji Cavy używane są szczepy typowe dla Hiszpani: Macabeo, Xarel-Lo, Parellada. Powstałe wina musujące mogą mieć różny poziom słodkości, co pozwala nam je klasyfikować od win wytrawnych do win deserowych. Są one określane według hiszpańskiej skali (od wytrawnych do najsłodszych):
brut nature – extra brut – brut – extra seco – seco – demi seco – dulce.
Wśród nich możemy wyróżnić trzy klasy jej jakości. Podstawową wersją jest Cava, której czas dojrzewania w butelkach przed wypuszczeniem na rynek wynosi min. 9 miesięcy. Cava Reserva, jest drugą klasą jakości. Powstaje z wymieszania win pochodzących z różnych roczników, czyli z różnych lat zbiorów winogron i jest dojrzewania w butelkach przez min. 15 miesięcy. Najwyższą klasą jest Cava Gran Reserva powstała z użycia winogron zebranych w ciągu jednego roku, czyli jest tzw. rocznikowa. Jednocześnie jej czas dojrzewania w butelce wynosi min. 30 miesięcy. Jest więc najlepsza jakościowo, a co za tym idzie: najdroższa.
Jerez jest ostatnim wybranym przez nas hiszpańskim regionem winiarskim, położonym najdalej na południe kraju nad Oceanem Atlantyckim. Region ten jest mi szczególnie bliski, gdyż znajduje się tuż obok miasta Huelvy, gdzie spędziłam część swojego studenckiego życia. Jest to jak dotąd jedyny z wyżej wymienionych regionów, który miałam okazję osobiście odwiedzić. Na dodatek, jest to jedyne miejsce w Hiszpanii, gdzie produkuje się wyjątkowe wina wzmacniane zwane Sherry. Inne, pochodne nazwy tego trunku to Jerez lub Xérès.
Sherry jest białym winem wzmacnianym powstałym z białych szczepów: Palomino, Moscatel i Pedro Ximenez. Może być wytrawne, półsłodkie a nawet bardzo słodkie – wszystko zależy od producenta i wybranego typu. To co łączy je wszystkie, to wyższy poziom posiadanego alkoholu, który waha się od 15% do 22%. Powstaje on dzięki procesowi wzmacniania wina, który może przebiegać na dwa sposoby poprzez:
Proces tworzenia sherry jest dość skomplikowany. Temat ten będziemy więc rozbudowywać przy okazji osobnego artykułu. To co jest natomiast najważniejsze to podstawowe rodzaje tego trunku: Fino Sherry, Cream Sherry, Amontillado i Pedro Ximenez. Pierwszy z nich jest najlżejszy, o najniższej zawartości cukru resztkowego, a więc wytrawny. Pozostałe rodzaje mają różną i większą zawartość cukru i są dzięki temu słodsze. Sherry w smaku charakteryzuje się aromatami: orzechów brazylijskich, migdałów, fig, palonej kawy czy karmelu, lecz każdy jej typ ma swój własny dominujący aromat.
Rueda to mały region winiarski na południowy-zachód od Valladolid (region Kastylia Leon) o obszarze ponad 6000 hektarów. Nazwę swą bierze od miejscowości Rueda. Klasę DO dla win białych region uzyskał w 1980 roku. D.O. Rueda słynie z wytrawnych win białych. Przeważają tu odmiany Verdejo (prawie 50%), Viura zwana też Macabeo (przeniesiona tu z Rioja – około 22%), Palomino (prawie 25%, ale wyraźnie ogranicza się nasadzenia tej odmiany). Uprawia się tu nieznaczne jeszcze ilości Sauvignon Blanc (dopuszczone jako odmiana autoryzowana w 1992 roku), a wyniki są całkiem obiecujące. Jak na standardy hiszpańskie region ten ma stosunkowo krótką historię. Znany jest ze swych białych win dopiero od XVI, XVII wieku. Powody wydają się być oczywiste. Pomijając okres rzymski, region ten przez setki lat był granicą między światem chrześcijańskim a muzułmańskim. Często grabiona i niszczona przez obie strony kraina zyskała miano Tierra de Nadie – ziemi bez ludzi. Miasta i miasteczka Starej Kastylii pełne są podziemnych labiryntów i tuneli służących za schronienie w tych ciężkich czasach. W czasie pokoju służyły jako piwnice, gdzie produkowano i składowano wina. Ostatecznie jednak w XI i XII wieku ziemie te zdobył i zagospodarował król Alfons VI. Wszyscy chętni do zakładania winnic w tym regionie otrzymywali od króla ziemię na własność. Skarbem Ruedy są stare winnicy, z których wina – na etykiecie viñas viejas, cepas viejas lub nazwą pojedynczej winnicy są mniej egzotyczne, za to bardziej mineralne, głębsze i lepiej zbudowane. Niekiedy są starzone w beczkach dębowych (na etykiecie fermentado en barrica) lub w kadzi stalowej, ale przez kilka miesięcy na własnym osadzie drożdżowym. Lepsze efekty przynosi ten drugi sposób, gdyż beczka zbyt często tłamsi delikatne aromaty verdejo. Od niedawna produkuje się tu dobre wina musujące: DO Rueda Espumoso produkowane metodą szampańską (75% Verdejo). Full-body wina z Rueda mają silną osobowość, słomkowo-bursztynowy kolor, cechuje je świeżość, równowaga i elegancja. Mają dobrą kwasowość i długość. W regionie uprawia się niewielkie ilości interesującego Cabernet Sauvignon i Tempranillo (jako wina regionalne). Region ten graniczy z niewielkim, ale już wielce obiecującym DO Toro.
Toro to niewielka apelacja wokół miasta Toro, w prowincji Zamora (Kastylia Leon) z 15 tysiącami hektarów winnic. Niewielkie opady deszczu czynią ją jedną z najbardziej suchych miejsc w Hiszpanii. Pod względem mocy i ciała z winami z Toro rywalizować mogą jedynie wina z katalońskiego Prioratu oraz Jumilii i Yecla z prowincji Murcia. Wina stąd należą także do droższych win w Hiszpanii. Produkuje się je z odmian w około 65% z Tinta de Toro (synonim Tempranillo). Pozostałe to wysokiej jakości (stare plantacje) Garnacha, i biała Malvasia i Verdejo. Większość winnic położona jest na wysokości od 600-700 metrów, mimo niskich opadów, winnice nie są nawadniane. Z uwagi na suche, czasami piaszczyste podłoże większość winorośli nie jest szczepiona na odpornych na filokserę podkładkach amerykańskich. Ta względnie nowa apelacja należy do najbardziej obiecujących w Hiszpanii i dobrze jest się nią zainteresować zanim stanie się droga jak Priorato, Rioja czy Ribera del Duero. W tym nowym hiszpańskim El Dorado wina w sposób naturalny osiągać mogą moc nawet 17% alkoholu. W naszej ofercie posiadamy kolekcję Matsu – to podróż w czasie przez trzy pokolenia winiarzy „Młodość, dojrzałość i starość” Kolekcja, której opracowanie zajęło ponad sto lat z wykorzystaniem winogron ze 100-letnich winorośli, mądrości odziedziczonej z pokolenia na pokolenie i najbardziej pradawnych technik.
Priorat jest górzystym regionem położonym we wschodniej części Hiszpanii, około 40 kilometrów na wschód od Tarragony, najbardziej na południe położonej prowincji Katalonii. Stolicą regionu jest Falset. Jest to miejsce, w okolicy góry Montsant, gdzie produkowane są jedne z najpiękniejszych win na świecie. Tutejsza wulkaniczna gleba, łupki i kwarc, która jest niezwykle ciemna, prawie czarna oraz klimat, mają zasadniczy wpływ na jakość tutejszych win. Czerwonawy łupek zwany llicorella, to gleba przez którą korzenie winorośli mogą przesiąkać do wielkiej głębokości, winnice obsadzone są głównie Garnacha, Carinena, Cabernet Sauvignon, Merlot i Syrah oraz białymi odmianami – Garnacha Blanca, Macabeo i Pedro Ximénez. Priorat ma powierzchnię około 170 kilometrów kwadratowych (17 018 ha), z których tylko 1400 hektarów obsadzone jest winoroślą. Nawadniany przez dopływ Ebro, rzekę Siurana – ma surowy, suchy klimat i specyficzną, ubogą łupkową glebę. Cechy klimatu i gleby mają zasadniczy wpływ na jakość tutejszego wina. Specjalnością regionu są wina czerwone z odmian Garnacha Tinta (Negra), w Hiszpaniii znana także jako lledoner, Tinto Aragonés lub Tinto Navalcarnero. Jest wrażliwa na wiosenne przymrozki, słabo ukorzeniona, o niskiej wydajności, daje wina bardzo aromatyczne, z dużą zawartością alkoholu, dosyć blade. Wina z Grenache łatwo się utleniają, z tego powodu często robi się z niego wina słodkie i charakterystyczne, miejscowe rancio. Kupażuje się je z innymi odmianami, dając wysokiej jakości, aromatyczne wina. Białe, fermentowane w dębie. Garnacha Blanca odmianą, z której produkuje sie przyjemne wina o niskiej kwasowości, z wysoką zawartością alkoholu, łatwo się utleniające. Macabeo, biała odmiana znana także jako Viura, Alcanon lub Alcanol. Białe wina w regionie stanowią około 10% produkcji. Wielu winiarzy kontynuuje stare tradycje produkując tradycyjne vinos rancios. Ponadto uprawia się tu z doskonałymi wynikami odmiany francuskie: Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah i Chardonnay. Niektóre spółdzielnie produkują również Vermuthy. Dzięki wytrwałej pracy nad jakością, w 1975 roku region uzyskał klasę DO, a w 2000 roku poziom DOC (Denominacio d’Origen Calificada). Średni wiek miejscowych odmian winorośli wynosi około 60 lat, do tego dochodzi bardzo niska wydajność z jednego krzewu, łupkowa gleba, duże nachylenie (30% winnic leży na stokach), trudny klimat i mamy znakomite wina.
Malaga leży w Andaluzji, na południu Hiszpanii. Graniczy z historycznymi prowincjami Kadyksu, Sevilli, Kordoby i Granady. W regionie tym Grecy uprawiali wino już około 6 wieku p.n.e. Maurowie wytwarzali tu słodkie wino nazywając je jednak przezornie syropem, aby nie narazić się Allachowi. Malaga to słodkie, wzmacniane, andaluzyjskie wino które straciło dziś na atrakcyjności i znaczeniu, a jeszcze w XIX wieku było faworytem na dworze angielskim i carskim. Najlepszy producent malagi w regionie Scholtz Hermanos zamknął interes w 1996 roku. W ciągu kilkunastu ostatnich lat produkcja malagi spadła o połowę. Około 400 lat temu słodka, wzmacniana alkoholem malaga, porto, sherry, wina kanaryjskie, palm (wino z Majorki), znane jako sack, należały do najbardziej cenionych win w ówczesnym świecie. Malagę pijał szekspirowski Falstaff w Henryku IV. Do czasu inwazji filoksery region ten był największym ośrodkiem winiarskim w Hiszpanii, uprawiano tu winorośl na około 113 000 hektarów. Dziś zaledwie na 900 hektarach. Przemysł winiarski skutecznie zastąpił dziś przemysł turystyczny, malaga stała się zaś raczej atrakcją turystyczną. Główną uprawianą tu odmianą jest Pedro Ximenez (lokalnie zwaną Pedro Ximén), która zapewnia niezwykle wysoki poziom cukru w winie. W chłodniejszej, północnej części DO uprawia się Moscatel de Alejandria (Muskat aleksandryjski). Tradycyjnie malagę produkuje się z podsuszanych na słońcu winogron, na matach z trawy, w okresie 1-3 tygodni w celu koncentracji cukru. Dziś tę słodycz osiąga się także innymi metodami, także na sposób francuski, jak to robi się uzyskując VDN np w Langwedocji-Roussillon (Vins Doux Naturel – naturalne wina słodkie, kategoria vin de liqueur, których fermentacja została przerwana przez dodanie alkoholu neutralnego pochodzącego z winogron; proces zatrzymywania fermentacji zwany jest we Francji mutage, a wina – vins). Nadążając za współczesnością winiarze z Malagi eksperymentują nad winami typu fino, wykorzystując także tzw. metodę zimnej fermentacji w celu osiągnięcia lżejszych win. Oficjalnie rozróżnia się aż 16 typów malagi, od słodkich po wytrawne, o mocy od 15 do 23 procent alkoholu (przeważnie około 18%). Większość tych win ma głęboki, brązowy kolor, jest bardzo słodka. Najczęściej możemy spotkać się z następującymi stylami malagi: Dulce Lagrima (łzy), intensywnie słodka wytwarzana z nie wyciskanego moszczu (bez prasy). Dulce Moscatel, słodkie , aromatyczne wino produkowane wyłącznie z muskatu aleksandryjskiego. Dulce Pedro Ximenez, słodkie wino produkowane z gron Pedro Ximenez. Inne słodkie madery nie mają po prostu oznaczonych odmian gron z których je wytworzono. Solera (wina tworzone metodą solera, jak sherry), Seco (wytrawna), przypomina w stylu to, co opisywane jest jako dry oloroso. Abocado albo Semi seco. Ponadto możemy spotkać na etykiecie inne określenia, głównie dotyczące intensywności koloru malagi: Blanco (białe), Dorado (złote), Rojo Dorado (czerwono-złote), Oscuro (ciemne) albo Negro (czarne), Crema (krem), Pajarete (półsłodkie). Większość win malaga jest efektem kupażowania lub wynikiem znanej nam z produkcji sherry czy madery, metody solera.